WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA EDUKACYJNO-ZAWODOWEGO

Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego umożliwia uczniowi zdobycie wiedzy i niezbędnych umiejętności do poznania siebie, własnych predyspozycji zawodowych, rynku pracy i zasad nim rządzących, a także zaplanowanie własnej kariery edukacyjno – zawodowej.

 Wewnątrzszkolny System Doradztwa Edukacyjno –  Zawodowego obejmuje ogół działań podejmowanych przez szkołę w celu prawidłowego przygotowania uczniów do wyboru zawodu i dalszego kierunku kształcenia. System określa rolę, zadania i metody oraz formy pracy zawodoznawczej nauczycieli w ramach rocznego planu działania i jest zgodny ze statutem i misją szkoły.

Aktualny rynek pracy stawia wyższe wymagania młodzieży w zatrudnieniu. Realizacja na terenie szkoły Wewnątrzszkolnego Systemu Doradztwa Zawodowego (WSDZ) jest zatem kwestią bardzo istotną we właściwym przygotowaniu uczniów do racjonalnych decyzji edukacyjno – zawodowych. To właśnie tutaj przyszły absolwent dokonuje przyszłych wyborów w zakresie przyszłej edukacji i kariery.

Szkolny Doradca Zawodowy kieruje całością działań z zakresu orientacji i doradztwa zawodowego w szkole. Organizuje i udziela pomocy uczniom w zakresie poznawania różnych zawodów; samopoznania własnych predyspozycji zawodowych – zainteresowań, uzdolnień, samooceny własnych działań i silnych cech osobowości; poznania przeciwwskazań zdrowotnych do wyboru zawodu i szkoły itp. – oraz ścieżek kształcenia wyższego i rynku pracy. Zarówno uczeń, jak i rodzic mogą zawsze skorzystać z pomocy doradczej na terenie macierzystej placówki.

Podstawa prawna

  • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej;
  • Ustawa o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256 poz. 2572, z poźn. zm.);
  • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 czerwca 2017 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2017 r. poz. 59 i 949);
  • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 czerwca 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz. U. z 2017 r. poz. 59);
  • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 lutego 2013 r. w sprawie zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradni specjalistycznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 199);
  • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001 r., nr 61 poz.624).

ZAŁOŻENIA PROGRAMU

  1. Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego w szkole obejmuje ogół działań podejmowanych przez szkołę w celu prawidłowego przygotowania uczniów do wyboru dalszej drogi kształcenia i wyboru zawodu.
  2. Program zawiera informacje o zawodach, kwalifikacjach i stanowiskach pracy oraz możliwościach uzyskania kwalifikacji zgodnych  z potrzebami rynku pracy, a także predyspozycjami zawodowymi.
  3. WSDZ jest częścią planu wychowawczo-profilaktycznego szkoły i jest włączony do Statutu szkoły. Adresatami projektu są uczniowie, ich rodzice, nauczyciele i instytucje wspomagające proces edukacyjno- doradczy.
  4. Dobrze przygotowany uczeń do podjęcia decyzji edukacyjnej i zawodowej to taki, który wie jakie ma zainteresowania i predyspozycje, potrafi dokonać samooceny, zna swoją wartość, ma plany na przyszłość.
  5. Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego zakłada, że:  wybór zawodu jest procesem rozwojowym i stanowiącym sekwencję decyzji podejmowanych na przestrzeni wielu lat życia;  na wybór zawodu składają się: wiedza na temat siebie, wiedza na temat zawodów ścieżek edukacyjnych i rynku pracy;  na wybór zawodu wpływają głównie cechy osobowościowe jednostki (temperament, charakter, poziom inteligencji, zainteresowania, zdolności), umiejętności, doświadczenia, wyznawane wartości i normy, czynniki emocjonalne, zdrowotne, rodzaj i poziom wykształcenia, wpływ rodziny , aktywność własna jednostki.
  6. Preferencje zawodowe wywodzą się z doświadczeń dzieciństwa i rozwijają się w toku życia człowieka;  działania w ramach WSDZ muszą być systematyczne, zaplanowane  i realizowane wg harmonogramu pracy szkoły.
  7. WSDZ obejmuje indywidualną i grupową pracę z uczniami, rodzicami i nauczycielami (Radą Pedagogiczną).
  8. WSDZ ma charakter planowych działań ogółu nauczycieli i koordynowany jest przez szkolnego doradcę zawodowego, dzięki czemu wszelkie działania szkoły mają spójny charakter.
  9. Szkolni sojusznicy: KOWEZiU, ORE, CIZ, ZPPP, PUP, Rodzice, AJD, Politechnika,  WOM, SOD.

Cele ogólne programu ukierunkowane na:

  • samopoznanie;
  • przyszłość;
  • rynek pracy;
  • na realizację celów związanych z karierę zawodową;
  • przygotowanie młodzieży do podjęcia  trafnych decyzji edukacyjno zawodowych, wyboru szkoły ponadpodstawowej zgodnej z zainteresowaniami i uzdolnieniami  oraz do roli  pracownika na współczesnym rynku pracy;
  • przygotowanie uczniów  do radzenia sobie z ciągłymi zmianami we współczesnym świecie;
  • kształtowanie postaw kreatywnych we współczesnym świecie.

Cele szczegółowe (rezultaty):

  • Uczniowie :  poznają swoje możliwości, zainteresowania, uświadamiają sobie swoje cechy charakteru, predyspozycje, rozwijają umiejętności pracy zespołowej, przełamywania barier środowiskowych oraz kształtowania właściwych relacji społecznych;  wiedzą jak się uczyć i rozwijać swoje zainteresowania, pasje i talenty; mają większą motywację do nauki, mają świadomość wykorzystania nauki w praktyce, znają strukturę szkolnictwa, umieją dobrze się zaprezentować, znają zasady dobrej komunikacji, i sposoby radzenia sobie ze stresem.
  • Nauczyciele: współrealizują wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego w szkole, potrafią diagnozować potrzeby i zasoby uczniów,  rozwijają talenty, zainteresowania, zdolności, predyspozycje, wspierają rodziców w procesie doradczym, udzielają informacji, lub kierują do specjalistów, znają ścieżki edukacyjne, włączają przedstawicieli instytucji i zakładów pracy w proces orientacji i doradztwa, zawodowego w szkole.
  • Rodzice: znają strukturę szkolnictwa, znają swoje dziecko, znają czynniki ważne przy wyborze szkoły, angażują się w pracę doradczą szkoły (np. prezentują swoje zawody, zakłady pracy, hobby, zainteresowania).

Efekty działań w zakresie doradztwa zawodowego:

Uczeń po zrealizowaniu zajęć potrafi:
– dokonać adekwatnej samooceny
– rozpoznać swoje mocne i słabe strony
– wymienić zdolności, zainteresowania i umiejętności
– racjonalnie planować ścieżkę edukacyjno – zawodową
– dostosować się do zmian
– analizować źródła informacji edukacyjno – zawodowej
– współpracować w zespole
– sporządzać CV  i list motywacyjny
– skutecznie się zaprezentować
– zachować się asertywnie
– dopasować kompetencje do zawodu
– sprawnie się komunikować
– przewidzieć skutki działań.
Rodzice po realizacji Programu:
– znają mocne i słabe strony swojego dziecka, jego zainteresowania
– konsekwencje niewłaściwych wyborów
– pomagają mądrze planować przyszłość edukacyjno-zawodową swojego dziecka
– znają ofertę uczelni wyższych
– wiedzą gdzie szukać informacji na temat szkół, zawodów i wymagań wobec uczniów.
Nauczyciel po realizacji Programu:  
– zna zdolności i predyspozycje swoich uczniów (uzdolnienia, ograniczenia zdrowotne)
– zna zainteresowania uczniów i ich hobby
– zna bazę danych o szkołach, zasadach rekrutacji i preorientacji zawodowej.

Metody i techniki pracy.

  • Diagnoza zainteresowań i predyspozycji uczniów.
  • Zajęcia służące rozbudzeniu świadomości konieczności planowania własnego rozwoju i kariery zawodowej, umożliwiające poznanie siebie i swoich predyspozycji zawodowych.
  • Zajęcia doskonalące umiejętności w zakresie komunikacji interpersonalnej  i współdziałania w grupie, radzenie sobie ze stresem, autoprezentacji.
  • Udostępnianie informacji o szkołach i zawodach.
  • Spotkania z właścicielami salonów fryzjerskich, projektantami.
  • Prowadzenie kółek zainteresowań dla uczniów.
  • Udzielanie indywidualnych porad uczniom.
  • Udział w targach edukacyjnych.

Scenariusze i konspekty, materiały edukacyjne, diagnostyczne, zasady ich udostępniania.

Materiały edukacyjne:

  • informatory o zawodach i uczelniach;
  • scenariusze zajęć;
  • materiały diagnostyczne

opracowane przez doradcę zawodowego i Zespół Wychowawczy, stanowi bazę dydaktyczną dostępną w biblioteczce doradcy zawodowego.

Zasoby internetowe udostępnia się na zasadach dowolności na poniższych stronach:

Realizacja następujących modułów:

  • Jaki jestem? – samopoznanie
  • Moje umiejętności i uzdolnienia
  • Moje zainteresowania
  • Cechy charakteru i ich wpływ na wybór zawodu
  • Charakterystyka zawodów
  • Zawody przyszłości
  • Moja (zawodowa) osobowość
  • Jak podjąć ważną decyzję?
  • Jak realizować wyznaczone cele?

Ewaluacja

Ewaluacja służy ocenie skuteczności funkcjonowania wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego, odnosi się do wszystkich działań skierowanych do młodzieży: udzielanie informacji, rozmów indywidualnych, pracy grupowej.

Realizacja zadań podejmowanych w ramach wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego dokumentowana jest wpisem do dziennika doradcy zawodowego.

Realizacja tematyki orientacji zawodowej podejmowanej na zajęciach lekcyjnych dokumentowana jest wpisem tematu do dziennika zajęć lekcyjnych.

Efektem końcowym realizacji programu jest przygotowanie ucznia do podejmowania trafnych decyzji w zakresie wyboru przedmiotów maturalnych i kierunku dalszego kształcenia oraz wyodrębnienie orientacji zawodowej, umożliwiającej mu w przyszłości aktywne funkcjonowanie na rynku pracy

Literatura

  • Bańka A., „Zawodoznawstwo. Doradztwo zawodowe. Pośrednictwo pracy. Psychologiczne metody i strategie pomocy bezrobotnym”, Poznań 1995
  • Brudnik E., Moszyńska A., Owczarska B., „Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie”, Zakład Wyd. SFS, Kielce 2000 
  • Brzozowska W., Rachalska W., „Doradca zawodowy w warunkach przemian gospodarczych”, Wyd. WSP, Częstochowa 1995
  • Czarkowska M., „Preorientacja zawodowa w praktyce wychowawczej”, Zielona Góra, WSP 1985
  • Czerwińska – Jaśkiewicz M., „Psychologiczne problemy wyboru zawodu”, Wyd. UW, Warszawa1991
  • Czewińska – Jaśkiewicz M., „Decyzje młodzieży dotyczące własnej przyszłości. Uwarunkowania psychspołeczne”, Oficyna Wydawnicza Psychologii UW, Warszawa 1997
  • Gladding S., „Poradnictwo zawodowe, zajęcia wszechstronne”, ELIPSA, Warszawa 1994
  • Grochulski S., Nocuń A., „Jak osiągnąć sukces?”, Human Resources Series, FMA, Warszawa 1995
  • Herr E., Cramer S., ”Panowanie kariery zawodowej:, [ w: ] Zeszyty Informacyjno – Metodyczne Doradcy Zawodowego, Nr 15 i Nr 25, Warszawa 2001; 2003
  • Hlousek J., Ponczek R., „ Poradnictwo zawodowe – raport końcowy”, Program SMART 31 maja 1999r., Warszawa
  • Lamb R., „Doradztwo zawodowe w zarysie”, KUP, Warszawa 1993
  • Lelińska K., „Przygotowanie uczniów do wyboru zawodu metodą zajęć praktycznych”, WSiP, Warszawa 1985
  • Lelińska K., „Założenia i kierunki rozwoju poradnictwa zawodowego w warunkach reformy edukacji”, [w:] Problemy poradnictwa psychologiczno – pedagogicznego, Nr 2(11) (1999), Warszawa CMPP-P
  • Lelińska K., „Zarys programu poradnictwa zawodowego, informacji oraz orientacji zawodowej”, CMPP-P MEN, Warszawa 1999